** تایر هواپیما **

شورا ایمنی حمل و نقل ملی امریکا اعلام کرد برخی از تکنسین­های فنی از فواصل زمانی مناسب بازبینی فشار باد تایرها اطلاع ندارند و درنتیجه هواپیماها را با تایرهایی پرواز میدهند که به طور خطرناکی کم بادهستند.این شورا به ذکر سقوط هواپیمای لیرجت -600 می­پردازد. که سانحه آن را ناشی از سرویس و نگهداری ضعیف تایرها می­داند. 
شورای ایمنی حمل و نقل ملی گفت فشار باد تایر ها در هنگام سانحه هواپیما که در کلمبیا، کارولینا جنوبی اتفاق افتاد، حدود 3هفته قبل از 19 سپتامبر 2008 بازبینی نشده بود.نقایص چندگانه تایر حاصل (کم بادی شدید) هنگام برخواستن هواپیما از سطح باند روی داد و خلبان را وادار ساخت از برخاستن صرف نظر کند اما هواپیما از منطقه ایمن باند گذشت و دچار سانحه شد.

تمام خدمه و دو سرنشین آن کشته شدند، دو سرنشین دیگر بسیار مجروح شدند و هواپیما منهدم شد.

 

برسی سانحه معلوم کرد که چهار ارابه فرود اصلی در دسامبر 2007 نصب و در زمان سانحه متحمل 20 فرود شده بودند. میزان فشار باد تایر ها بالغ بر 220 پی.اس.آی. بود.

مطابق موازین کارکرد تایر که در مدارک مربوطه از جمله سازمان هواپیمایی کشوری آمریکا ذکر گردیده حداکثر افت مجار فشار تایر روزانه حدود 5درصد می باشد. آزمون­های کارخانه تایرسازی گودیر نشان دادند نوع تایر نصب شده بر هواپیمای سانحه دیده روزانه 2/2 درصد افت فشار داشتند.

گزارش سانحه حاکی از آن بود که دفترچه ثبت تعمیر و نگهداری لیرجت نشان میداد این هواپیما طی 12 روز قبل از سانحه پنج روز پرواز کرده است.مصاحبه­هایی که با کارکنان تمام مراکز بررسی سانحه هواپیما درآن دوره صورت گرفت مشخص ساخت آنها هیچ تعمیرات یا درخواست بازبینی ارابه فرود اصلی را دریافت نکرده بودند.

آزمون­های بعدی نشان داد که تایر­های فرود اصلی حدود 36درصد کم باد بودند. گزارش شورای ایمنی حمل و نقل ملی که راهنما تعمیرونگهداری هواپیما تاکید دارد تایر را می­توان با کسر فشار15درصد یا بیشتر تعویض کرد.

صدمات ناشی از حرارت زیاد

وقتی تایرها میچرخند حرارت تولید می­کنند که عمدتا به دلیل اصطکاکی است که هنگام انحراف اندکی متاثر از سرعت برخورد تایر با زمین به وجود می­آید. تایرها زمانی صحیح کارمیکنند که منظم باد شوند و بیش از حد بر آنها بار تحمیل نگردد. باوجود این وقتی تایرها کم بادشوند یا بار زیاد یر آنها تحمیل شود بیش از حد مجاز منحرف خواهند شد.

گزارش حاصل می­گوید: وقتی دیواره های جانبی تایرها تحت هر چرخش بیش از حد خم شوند، به فرسوده شدن الیاف های بیش از اندازه می­انجامد و فشار درونی آن سریع­تر از زمانی افزایش میابد که به نحو مطلوب باد شده باشد حرارت بالا خواص فیزیکی ترکیبات تایر را از بین می­برد و صدمات جبران ناپذیری به بار خواهد آورد.

دستورالعمل باز بینی های روزانه فشار باد تایرها درکتابچه راهنمای تعمیر نگهداری بسیاری از هواپیماها ومدارک تعمیرنگهداری تایرها درج شده و گزارش سانحه نیز به این دستورالعمل­ها اشاره دارد.

گزارش­ها حاکی از آن است که بازبینی فشار باد تایرهای هواپیما لیرجت-60 وظیفه تکنسین های قسمت تعمیر نگهداری است البته در مورد این هواپیما دسترسی به تایر ها امری ضروری است و خلبانان شرکت فشار گلوبال اگزک حاکی از آن است که دستورالعمل پرواز هواپیما لیرجت-60 مشخص نمیکرد که بازبینی روزانه تایرها امری ضروری است و خلبانان شرکت فشار تایر ها را بازبینی نکرده و درخواست انجام چنین کاری نشده بود. در روز سانحه، دستورالعمل پیش از پرواز ایجاب میکرد خدمه پرواز، چرخها، تایرها و ترمزهای ارابه فرود اصلی را بازبینی کنند و دستورالعمل پرواز هواپیما نیز بازبینی آنها را تاکید مینمود.

گزارش سانحه از زبان کارشناسان میگوید که قبل از پرواز باید با چشم به بازبینی شرایط کلی تایرها از جمله فرسودگی شدید، بیرون زدگی دیواره تایرها یا مشهود شدن الیاف تایرها پرداخت و تنها یک خلبان اظهار کرد کم بادی تایر را به دشواری میتوان با چشم تشخیص داد.

تنها یکی از خلبانان لیرجت-60 درمصاحبه خودگفت که بازبینی فشار باد تایر به بخش تعمیرنگهداری مربوط است و آنها آموزش چنین کاری را ندیده بودند. مدیر بخش تعمیرونگهداری شرکت گلوبال اگزکت به ماموران بررسی سانحه گفت که نمیدانسته فشار باد تایرها چندوقت یکبار بازبینی میشدند.

افت فشار نامحسوس

شورای ایمنی حمل و نقل ملی امریکا در گزارش سانحه و توصیه­های ایمنی همراه آن اظهار کرد که حتی اگر تایرهای هواپیما مسافری روزانه 5% از باد خود را از دست بدهند این افت فشار مشهود نیست و تنها با بازبینی ابزاری فشار آنها میتوان به این امر واقف شد.

شورای ایمنی حمل و نقل ملی گفته که به دلیل افت فشار سریع تنها چند روز طول میکشد تا باد این تایرها به کمتر از مقداری برسد که دستورالعمل تعمیر و نگهداری، تعویض آنرا تصریح کرده است.شورای مذکور پیشنهاد کرد که سازمان هواپیمایی کشوری آمریکا خلبانان و تکنسین­های تعمیر ونگهداری را از افت فشار بالقوه تایرها و پیامدهای آن،  آگاه سازند. شورا همچنین از سازمان هواپیمایی کشوری آمریکا درخواست کرده تمامی مسئولان شرکت­های هواپیمایی و مالکان هواپیماهای خصوصی را وادار سازد تا فشار تایرهای هواپیما رابه تکرار بازبینی کنند.

علاوه بر این شورای  حمل و نقل ملی اظهار داشت  که اف.ای.ای باید در دستور العمل های تعمیر و نگهداری تصریح کند. بازبینی فشار باد تایرها باید در مکانی استاندارد و قابل تشخیص و با فواصل زمانی معین برای همه هواپیماها قابل اجرا باشد. شورا باز هم اعلام کرد خلبان­های هواپیماهای تحت مقررات هواپیمایی کشوری امریکا باید مجاز باشند تا فشار تایر ها را بازبینی و وجود سیستم های کنترل فشار باد تایرها باید در مورد تمام هواپیما­های مسافربری الزامی شود.

گزارش سانحه اعلام کرد اکر سیستم کنترل فشار باد تایرها بر روی هواپیما نصب بود اطلاعات مورد لزوم را در اختیار خلبانان قرار میداد اگرچه مسئولان شرکت­های لیرجت و گلوبال اگزکت گفتند در فکر نصب این سیستم بودند سیستم مذکور شامل حسگر بیسیم فشار و دمایی است که در تایر قرار میگیرد تا بازبینی روزانه فشار باد تایرهای هواپیما را امکان­پذیر سازد. هشداردهنده صوتی و تصویری این سیستم خلبان را از عدم فشار مطلوب تایرها آگاه میسازد.

دستورالعمل های جدید

قبل از آنکه گزارش سانحه منتشر شود اف.ای.ای خطرات تایرهای کم باد را شرح و برای پرهیز از این مشکل راهنمایی­هایی ارائه کرد.

به گفته اف.ای.ای تایر هواپیماهای معمولی مرکب است از 50درصد لاستیک، 45درصد پارچه و 5درصد فولاد. این تایر ها به منظور حمل بارهای سنگین در سرعت­های بالا طراحی شده­اند. مشکلاتی که بر اثر فشار نادرست باد تایر­ها ایجاد شده میتواند به خرابی جبران ناپذیری بی­انجامد به­علاوه بیش از حد باد شدن تایر نیز میتواند موجب فرسودگی غیر یکنواخت آج تایر و کاهش کشش شود و آج تایر را بیشتر مستعد بریده شدن نکند. از طرفی کم باد بودن تایر میتواند باعث فرسودگی غیر یکنواخت تایر و افزایش و تنش بر آن و دمای بالای تایر سبب کاهش عمر آن میشود.